Planine neznanih junaka by Udruzenje Putolovac 04.12.2022. (jednodnevna)

PROGRAM PUTOVANJA

Polazak iz Beograda u 08h (sa parkinga na Starom sajmištu u bloku 20 Novi Beograd) vožnja avalskim putem  do ulaska u predeo posebnih odlika Avala.

Planina vulkanskog porekla , duga 4-5 a široka oko 2 km, koju je još 1859. godine zaštitio srpski knez Miloš Obrenović  da bi 77 godina kasnije, 1936, bila proglašena za nacionalni park, a deceniju kasnije dobrom od opšteg značaja. Na nadmorskoj visini od 511 metara, na površini od 489 hektara, ovo poznato beogradsko izletište deo je zatalasane šumadijske grede koja se proteže od planine Rudnik. Krase je guste, visoke šume hrasta kitnjaka, cera, bukve, graba, lipe, bagrema i crnog bora, kao i retke biljke poput zanoveta, zlatana i zelenike. Kako arheolozi kažu, ovo mesto je bilo poznato po svojim zalihama ruda još od perioda neolita. Na to ukazuju istraživanja obližnjeg nalazišta “Belo brdo” u Vinči, gde su pronađeni predmeti napravljeni od metala kojima je bogata Avala. Od tog perioda do sedamdesetih godina, gotovo sve kulture koje su pohodile Beograd imale su i svoje rudnike na ovoj planini. A u svetu je naša planina poznata po karakterističnom plavo-zelenom mineralu, jedinstvenom u svetu, koji je po njoj nazvan -Avalit.

Poseta spomeniku sovjetskim ratnim veteranima stradalim u avionskoj nesreći 1964.godine a zatim setnja od hotela Avala do vrha Avale i spomenika Neznanom junaku. 

Na mestu gde se u srednjem veku nalazio utvrđeni grad Žrnov na vrhu Avale, po želji Kralja Aleksandra I Karađorđevića podignut je 1938.godine  mauzolej Neznanom junaku. Autor ovog monumentalnog arhitektonsko skulptorskog dela je čuveni vajar Ivan Meštrović koji je od granita dopremljenog iz Hercegovine izradio spomenik memorijalnog i grobnog karaktera. Kao uzor, umetnik je koristio ranoantičku grobnicu persijskog vladara Kira kao i brojne druge elemente iz vremena antike i srednjeg veka. Mauzolej krase osam ženskih figura-karijatida  u narodnim nošnjama osam nacija iz različitih krajeva Kraljevine Jugoslavije. Nakon posete mauzoleju  šetnja kružnom stazom do avalskog tornja. Poseta tornju (fakultativno).

Smešten u okruženju zaštićenog prirodnog dobra najsevernije šumadijske planine, na koti 439 metara, Avalski toranj je godinama predstavljao jedinstveno građevinsko čudo sve do noći između 29. i 30. aprila 1999. kada ga je  NATO bombardovanje u 22.40 sravnilo sa zemljom! Ovaj radio-difuzni, telekomunikacioni i turistički objekat, koji je Asocijacija tornjeva u Parizu proglasila najlepšim tornjem na svetu, bio je jedina građevina ovog tipa koja je u preseku imala ravnostrani trougao. U ovu strukturu, najvišu na Balkanu do 1999. godine, građenu od 1961. do 1965, na tlu ispod koga su spletovi podzemnih hodnika i napuštena rudarska okna stara 2.000 godina, ugrađeno je više od 4.000 tona armiranog betona. Ideja obnove avalskog tornja kao simbola grada i jednog vremena pokrenuta je odmah nakon bombardovanja. Novi avalski toranj visok 204 metra započeo je svoj drugi život 2010.godine. Slobodno vreme za odmor i posetu tornju. Nastavak putovanja do planine Kosmaj.Vožnja preko Sopota do manastira Tresije.

Manastir Tresije podignut je 1309 godine u vreme vladavine kralja Dragutina, a najveći procvat je doživeo obnovom u vreme despota Stefana Lazarevića početkom XV veka. Pominje se kao jedan od najznačajnijih manastira Šumadijske eparhije sa posvetom Sv. Arhanđelima i vekovima živi sa velikim brojem bratstava koji borave u njemu. Stradao je krajem XVII veka pred najezdom Turaka, a bio je i jedno od centralih mesta odakle su krenule migracije stanovništva u prvom seobom Srba 1690 godine, gde su monasi i narod našli utočište u manastirima na Fruškoj Gori. Ruševine  manastira obnovili su 1709. godine rakovački kaluđeri o čemu svedoče natpisi unutar hrama. Obnavljan je do 1950. godine i primer je obnove u stilu raškog učenja. Danas predstavlja glavno uporište religioznog života na Kosmaju u kojem se čuvaju ikone iz XIX veka kao prvi primer rada ikonopisaca posle oslobođenja Srbije. Nakon obilaska manastira nastavak putovanja prema vrhu planine Kosmaj.

Planina Kosmaj se nalazi u okolini Mladenovca i sa 626 metara nadmorske visine druga je najniža planina u Srbiji, posle Avale. Naziv je dobila od keltske reči „cos“ što znači šuma i stare indoevropske reči „maj“ što je značilo planina. Kosmaj ima tri vrha: Mali, Goli i Rutavi vrh i ima preko 95 izvora zdrave vode. Zbog svoje lokacije, Kosmaj je često bio mesto sukoba i ratova, a poslednji je bio tokom Drugog svetskog rata. Nekada je Kosmaj bio spojen sa Avalom i činili su poluostrvo u Panonskom moru, a danas je Kosmaj omiljeno izletište šumadijskog kraja. Čim mu se približite shvatićete i zbog čega. Obilazak  jednog od vrhova Kosmaja i spomenika palim borcima Kosmajskog odreda.

Na vrhu Mali Vis dominira spomenik vajara Vojina Stojića i arhitekte Gradimira Medakovića, podignut 1971. godine u čast palim borcima u Drugom svetskom ratu ( pešačka tura stazom 6-7 minuta do spomenika). Spomenik  sa 5  duplih krakova posvećen je okruzima i gradovima koji su se borili za slobodu. Nastavak puta do Vidikovca Kosmaj.

Na mestu najvišeg vrha Veliki Vis nalazi se drveni vidikovac koji je po predanju nastao na temeljima srednjevekovne osmatračnice sa koje se vidi prelep predeo Šumadije, Sopota, Mladenovca kao i obronci planine Avala. Nastavak putovanja ka manastiru Pavlovac.

U ataru sela Koraćica na obroncima Kosmaja nalazi se jedan od najlepših manastira u Šumadiji. Dobio je ime po reci Pavlovac koja protiče ispod manastira, omeđen je gustim šumama i sklonjen sa glavnog puta kako ne bi bio pretnja turskim vojnicima.Manastir je podignut po naredbi despota Stefana Lazarevića sa posvetom Sv. Nikoli i primer je kulture baštine od velikog značaja u raškom stilu.Veruje se da se u okviru  manastirskog kompleksa Pavlovac  nalazio letnjikovac Despota Stefana Lazarevića.

Slobodne vreme za individualne aktivnosti i pauza za ručak. Nakon ručka odlazak do Mladenovca i banje Selters. Slobodno vreme za šetnju, odmor i kupanje u termalnim bazenima.

Banja Selters u Mladenovcu, iako udaljena samo pedesetak kilometara od Beograda, prava je oaza čistog vazduha, mira i zelenila koja se prostire na 20 hektara parka sa cvetnim lejama, fontanama i šetalištima. Prvi podaci o Seltersu datiraju iz 1893. godine, kada je i iskopan prvi bunar sa toplom i slanom vodom. Termomineralna voda Seltersa stiže sa dva izvora. Spada u grupu najlekovitijih prirodnih mineralnih voda (natrijum-hidrokrbonatno-hloridna, ugljenokisela homeoterma, sa temperaturom od 4o°C) i može se koristiti za piće, kupanje, inhalaciju i ispiranje.

Za osnivanje lečilišta zaslužan je doktor Naum Atanasijević koji je prodao nasleđen parni mlin i tim novcem podigao vilu sa tridesetak ležajeva. U to doba, načešći posetioci bili su reumatični pacijenti. Razvoj banje Selters nastavljen je između dva rata. Tada je broj gostiju premašivao broj stanovnika varoši. U tom periodu objekat je i renoviran i izgrađeno je šest novih kada.
Najveći zamah u razvoju, Selters doživljava 1975. godine kada je Zavod za medicinu rada i rehabilitaciju otkupio i renovirao celokupni kompleks. Banja je pretvorena u moderno lečilište, sa specijalizovanim stručnim kadrom, savremenim dijagnostičkim kabinetim i opremom koji, uz prirodan faktor u lečenju, daju izuzetne rezultate. Danas kompleks poseduje stacionar (stari hotel) i hotel (novi hotel), Wellnes i Spa centar, staze sa ukrasnim osvetljenjem, park sa četinarskom šumom površine oko osamnaest hektara, cvetne leje, drvene klupe za odmor, a poseban ukras parka su žalosne vrbe… Slobodno vreme do polaska za Beograd oko 19h dolazak na mesto polaska oko 20h.